НАҚШИ ТАҚДИРСОЗИ ИҶЛОСИЯИ ХVI ШӮРОИ ОЛӢ ДАР ТАШАККУЛИ ДАВЛАТДОРИИ МУОСИРИ ТОҶИКОН

Баъди пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар таърихи  9 сентябри соли 1991 истиқлоли давлатии худро эълон кард. Аммо бояд гуфт, ки заминаи ташаккули он барои мо, тољикон осон набуд. Дар марҳалаи аввали соҳибистиқлолӣ кишвари мо зери таъсири баъзе неруҳои харобиовари дохиливу берунӣ ба вартаи ҷанги шаҳрвандӣ кашида шуд, ки боиси талафоти зиёди инсонӣ, хисороти беандозаи иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ гардид, тамоми ниҳодҳо ва пояҳои бунёдкориро фалаҷ кард. Дар тамоми манотиқи мамлакат бесарусомонї ва бенизомӣ  ба вучуд омад.

Дар чунин шароити душвори сиёсӣ 16 ноябри соли 1992 дар Қасри Арбоби шаҳри Хуҷанд ҷаласаи иҷлосияи ХVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид. Иҷлосияи мазкур заминаи воқеии таҳкими ҳокимияти давлатӣ, истиқлолияти миллӣ, муаїян намудани самтҳои рушди ҷомеа дар солҳои наздик ва идомаи бунёди ҷомеаи демократӣ, дунявӣ ва ҳуқуқбунёд гардид. Дар он 74 ќарор, ќонун ва дигар санадњои њуќуќї ќабул гардид, ки дар њифзи давлатдории миллї ва рушди институтњои демократї дар Тољикистон ањамияти њалкунанда гардиданд. Тањлили ин њуљљатњо нишон медињад, ки онњо чунин меъёрњои мушаххасеро дар бар гирифтаанд, ки ба берун рафтани кишвар аз ин буњрон, пешравии он дар роњи рушди муосир, ба сўи давлатдории демократї, њуќуќї ва дунявї, ки ба принсипи таќсимоти њокимият асос ёфта буд, мусоидат намуданд.  Вазифаи асосии иҷлосия аз он иборат буд, ки хунрезиро бас карда, дар кишвар роҳбари қодир  ба идораи давлат интихоб карда шавад.

Дар бораи аҳамияти таърихии Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаёти сиёсии халқи тоҷик, ҳамчун марҳалаи нави ташаккули фарҳанги сиёсии он сухан ронда, бояд нақши бузурги Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро  бахусус дар татбиқи он қарорҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки дар иҷлосияи мазкур қабул гардидаанд, зикр кард. Хислатҳои баланди инсонии Сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон, самимияти ӯ, ҳисси баланди ризоият дар назди халқу Ватан, садоқат ба кор, тавоноии ҳамфикрӣ бо рақибони сиёсӣ ба ӯ имкон доданд, ки зуд ба шахсияти маъруф табдил ёбад ва аз нуфузу эҳтироми бузург бархурдор шавад. Дар байни қишрҳои гуногуни ҷомеа  ин сифатҳо Эмомалӣ Раҳмонро ҳамчун як шахсияти сиёсӣ, пешвои хирадманд ва Пешвои ҳақиқии халқи тоҷик тавсиф мекарданд. Њамаи ин ба Сарвари давлат Эмомалї Рањмон имкон дод, ки бо такя ба дастгирии васеи мардум, ѓамхорї ба њифзи манфиатњои кишвар, риояи меъёрњои њуќуќии баїналмилалї санад ва ќарорњои Иљлосияи XVI  Шўрои Олии Љумњурии Тољикистонро тадриљан татбиќ намояд. Ба шарофати ибтикори шахсии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷанги бародаркуши бемаънӣ, дарбадарии мардуми гуреза қатъ гардида, гурезагон ба макони зисти худ баргаштанд, таҳдиди барҳамхӯрии давлати тоҷикон аз байн рафт. Ғояи сулҳу ваҳдати миллӣ, ки аз ҷониби Сарвари давлат ба миён гузошта шуда буд, аз ҷониби тамоми халқу миллатҳои муқими ҷумҳурии мо ҳамаҷониба дастгирӣ ёфт. Таҳти роҳбарии ӯ ва дастгирии ҳамаҷонибаи кишварҳои кафил ва созмонҳои бонуфузи байналмилалӣ Созишномаи истиқрори сулҳу ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид. Далели мазкур дар амалияи ҷахонї ба ҳайси падидаи нодир шинохта шуд ва холо дар тамоми ҷахон ба он мароқ зоҳир кардаанд.

Тавре ки маълум аст, дар даврони оғози истиқлоли  кишвар вазъи ҳарбии кишвар дар ҳолати ногувор қарор дошт.Он аслиҳаву лавозимот, ки аз ИҶШС ба мерос боқӣ монда буд, барои иқтидори ҳарбӣ кифоя набуд. Аз ин лиҳоз  тибқи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Эъломияи соҳибихтиёрӣ аз 18 декабри соли 1992 Президиуми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. «Дар бораи таъсиси Қуввахои Мусаллаҳи Ҷумхурии Тоҷикистон» қарор содир кард. Ин санад  оғози раванди воқеии таъсиси артиши миллӣ буд, ки асосгузор ва меъмори он раиси ҷумҳури кишвар Эмомалӣ Раҳмон буд. Сарвари давлат сарфи назар аз вазъи мураккаби ҳарбию сиёсӣ ва мушкилоти иҷтимоию иқтисодӣ ба сохтори ташкилию кадрии артиш, қобилияти ҷангии он барои ҳифзи самараноки манфиатҳои миллӣ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир намуд. Дар натиља, тадриљан артиши миллї ба вуљуд омад, бо кадрњо, бо техника ва техникаи зарурии њарбї таъмин гардид, ки ќодир ба њифзи Ватан ва амнияти шањрвандони љумњурї бошад.

Фаъолияти Сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон дар татбиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон низ хеле пурсамар арзёбӣ шудааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон имрӯз ҳамчун субъекти баробарҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ  дар ҳаёти байналмилалӣ фаъолона иштирок мекунад. Кишвари моро 140 кишвари ҷаҳон ба расмият шинохтааст, ки бо аксаре аз онҳо робитаҳои ҳамаҷонибаи иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангӣ дорад.

Тавре рӯйдодҳои минбаъдаи таърихӣ нишон доданд, интихоб шудани Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси сарвари давлат дар ҳифзи давлатдории тоҷикон ва муттаҳидшавии халқи тоҷик нақши муҳим бозид. Ӯ ҳамчун меъморе амал намуд, ки бунёди давлатдории нави тоҷикон бар дӯши ӯ бар пояи устувори ваҳдати сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии халқи тоҷик такя кард. Дар ин баробар, бунёди давлати нав ба арзишҳои ҷаҳонӣ – эҳтироми ҳуқуқу озодиҳои инсон, асосҳои демократии давлат, қонун ва адолат асос ёфтааст. Эмомалӣ Раҳмон ҳангоми ба кор шурӯъ кардан ин суханонро ироа намуда буд: “Барои барқарории сулҳ дар кишвар ва баргардонидани ҳама гурезагон ба ватан омодаам, ки ҷонамро фидо кунам”.

Ба роҳбарияти мамлакат дар як муддати кутоҳ барқарор намудани ҳокимияти маҳаллї, ташкили тартиботи қонунї, танзими фаъолияти вазорату идораҳо ва ниҳодҳои давлатии кишвар  муяссар гардид. Мардум ба ҳукумат, устувории он ва қобилияти таъмини амнияти ҷамъиятӣ эътимод пайдо карданд.

Эмомалӣ Раҳмон муаллифи чаҳор ташаббуси бузурги ҷаҳонӣ: “Соли байналмилалии оби тоза - 2003”, “Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт, 2005-2015”, “Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об -  2013” ​​ва Даҳсолаи байналмилалии оби тоза мебошад. Ташаббуси ӯ, ки имрӯз чорабинии «Об барои рушди устувор - 2018-2028» унвон гирифтааст,  дар љањон яке аз масъалањои муњими глобалї ба ҳисоб меравад.

Бузургтарин дастоварди Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  ба ҳайси як лидери сиёсӣ ба майдон овардани Эмомалӣ Раҳмон  мебошад, ки бешубҳа дар  барқарор кардани сулҳи комил ва ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон саҳми ӯ хеле бузург аст. Таҷрибаи талхи ҷангҳои дохилӣ дар ҷаҳон шаҳодат медиҳад, ки ягон давлат рақиби сиёсӣ ва ҳарифони қудратталабашро аз сангарҳои ҷанг берун оварда, бо силоҳи ҷангию лавозимоти ҳарбӣ ва сарбозони ҷангозмудааш дар сари дастгоҳи давлатию сохторҳои идоракунӣ ва мақомоти низомӣ нашинондааст, чунон ки дар Тоҷикистон содир шудааст.

Ахиева Саодат Умарбековна –сардори шуъбаи омоданамоии мутахассисони илмӣ ва илмию омўзгорӣ