ШИНОХТИ ЗАБОН ВА ҲУВИЯТИ МИЛЛӢ

Забон хишти аввалини кохи миллат буда, яке аз рукнҳои асосии давлати миллӣ ва нахустунсури тафаккури миллӣ мебошад.

Эмомалӣ Раҳмон

Чӣ гуна ки ба ҳамагон маълум аст, забон аз бузургтарин авомилест дар ташаккул, рушд ва камолоти ҳар миллат. Тавассути забон миллат дар ҷомеа устувору собит аст ва дар шоҳроҳи худшиносӣ ва пояндагӣ гомҳои қавӣ мегузорад. Вале дар шароити ҷаҳонишавӣ, ки дар се даҳсолаи охир хеле ба авҷ расидааст, ин масъала ба забон ва ҳувияти миллатҳо таъсироти манфии худро расонида истодааст. Агар ба шарҳи ин ду ифода бигзарем, забон ва ҳувият ду ҷузъи ҷудоинопазире мебошанд, ки дар ташкили зерсохторҳои ҷомеаи башарӣ мавқеи муҳимро ишғол мекунанд.  Ба хотири пешгирии баъзе хатароти мавҷуда наметавон дарҳои кишвари худро ба рӯйи раванди ҷаҳонишавӣ баст, зеро ин роҳ ба манфиати ҳеҷ кишваре буда наметавонад. Масъала дигар ин нест, ки барои олуда нашудани забони миллӣ ва ҳимояи ҳувияти миллӣ як миллат худро аз раванди ҷаҳонишавӣ берун нигаҳ дорад. Масъала ин аст, ки роҳҳои дурусти ҳифзи бақо дар шароити ҷаҳонишавӣ ба роҳ монда шуда, вижагиҳои миллӣ, аз ҷумла назофати забон ва ҳувияти миллӣ нигаҳ дошта шавад. Ба ибораи дигар ворид шудан ба раванди ҷаҳонишавӣ ногузир аст ва сарнавишти забон ҳувияти миллӣ дар ин шароит дар дасти худи давлатҳои миллӣ мебошад. Муайян кардани бурду бохтҳои ин раванд ва коркарди стратегияи дурусти давлатӣ ҷиҳати рушди забон ва ҳимояву тақвияти ҳувияти миллӣ дар замони муосир аҳамияти вижа дорад.

САҲМИ АКАДЕМИК РАҲИМ МАСОВ ДАР РУШДИ ИЛМИ ТАЪРИХИ ВАТАНӢ

Замоне, ки академик Раҳим Масов зимоми идораи Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии АМИТ ба номи Аҳмади Донишро ба ҳайси директори муассиса ба даст гирифт, замони бозсозии горбачёвӣ буд. Вазъият дар Тоҷикистон хеле мусоид буд, вале дертар  кашмакашҳои сиёсӣ ва ҷанги шаҳрвандӣ оғоз ёфта, нобасомониҳо ба вуҷуд омаданд. Вале ў бо ин вуҷуд дар гирди худ олимони намоёнро ҷамъ оварда, нагузошт, ки онҳо фирор кунанд ва фаъолияти илмии институти зикршударо дар сатҳи зарурӣ нигоҳ дошт. Дар ҳамин давраи нобасомонӣ нашри нави «Таърихи халқи тоҷик», ки  дар 6 ҷилд ба нақша гирифта шуда буд, аз нав оғоз гардида, дар фосилаи солҳои  1998 то соли 2014 ҳама шаш ҷилди он аз ба табъ расид ва ҳоло дастраси хонандагон мебошад.

Академик Раҳим Масов дар соли 1992 ба хотири боз ҳам бештар муаррифӣ намудани мероси таърихии халқи тоҷик нашри маҷаллаи илмӣ - оммавӣ ва маданӣ- маърифатиро таҳти унвони «Мероси ниёгон»  ба роҳ монд. То соли 2014 16 шумораи ин маҷалла нашр гардид, ки устод Раҳим Масов вазифаи сармуҳарририи онро ба ўҳда дошт. Ӯ дар шумораи нахустини маҷалла ба хонандагон  бо чунин суханон муроҷиат намудааст: «Ҳар санги ин сарзамин бо забони ҳол ба Шумо, хонандагони азиз аз гузаштаи ин диёр хабар медиҳад ва ҳикоя мегўяд».