КИСТАНД, ОН ГУРӮҲҲО?...

«Баробари таълим, масъалаҳои тарбияи наврасону ҷавонон ва дар рӯҳияи ватандӯстиву инсонпарварӣ ва худогоҳиву худшиносӣ ба воя расонидани онҳо ниҳоят муҳим мебошад» Эмомали Раҳмон.

Ватан вайрона аз ёр аст, ё ағёр, ё ҳарду,
Мусибат аз мусулмонҳост, ё куффор, ё ҳарду.

Бале, барҳак гуфтааст, ин мисраҳоро шоири озодихоҳ, ватандӯст ва меҳанпараст Абулқосим Лоҳутӣ.
Муддатхои тулонист, ки ин андеша гулугирам мекунад. Хар гах, ки ба чашми беш аз чихил нафар тифлакони маъсуму дуструяке, ки дар ду баст ба онхо сабак мегуям, шукргузори аз давлату механи хеш месозам, зеро ин давлати сохибистиклоли мо дорои неъмати бузурги Худовандист, ки танхо онро Худованди кодиру тавоно бахри ин кишвари бихиштосо дар муддати начандон тулони ато фармудааст. Шукрона аз он мекунам, ки дар ин кишвари офтобруяи бихиштосо бо лутфу мархамаи Илохи боз як неъмати бузург, яъне фарзанди окилу доно, механпарасту Ватандуст Сарвару Пешво таъин гардидааст.
Суоле ба хамешап ва дар хама холат дар хаёлам матрах мемонад. Чаро баъзе сокинон, чавонон, шахрвандони ин пораи бихиштосо рох пеш мегиранд ба суи мамолики чангзадаву чангчуй ва шомил мегарданд ба гуруххои ифротгарои.
Харчанд, фурсати фарогат ва фарогатиям аз таълиму тарбияи насли наврас чандон зиёд нест, аммо бо кушишхо ва чустучухо пурсон мешавам аз падидаи номатлуб.
Сурия, каблан аз бобову биби калимаи «Сур»-ро хамчун як калима ё мафхуми касофат ё касрат арзёби мекарданд, шунида будам. Аз замони тинчу ороми ва осоиштагии Механ пайдо гардидани ин калима як хиссёти баде бар асабам таъсир мерасонад. Бо шунидани ин калима, ки танхо аз чангу харобиву ноороми башорат медихад, дили тамоми шахрвандон гаш гардида, боз хамон гуфтахои боло ёд меояд.
Чаро махз чавонони 17-18 сола шомил мегарданд ба груххои ифротгарои ва пас аз шомил шудан дере нагузашта пушаймон шуда, ёди ёру дустон ва Механу модару бародар ва фазои тинчу ором мекунанд. Аз ин танхо ба хулосае омадам, ки сабаби асосиаш тарбияи нодурусти фарзандон аз тарафи волидон мебошад.
Хонандаи азиз! Худ казоват кунед, ки агар ба кишти кардаат, калбу дилу чони худат насузад, пас киро парвои он аст. Хар киву хар чи ки хохад, хох одам аст хох хайвон метавонад бея гон монеаги поймолаш бисозад ва ё ба ягмояш бибарад ва ё истеъмолаш бикунад…
То замоне, ки хар як волидайн худ бахри чигарбандаш аз нахуструз дилсуз набошаду дар андешаи ба рохи дуруст тарбия намуданаш набошад, хеч гох нафари дигар дар ин кор сахм намегузорад ва низ гузошта хам наметавонад. Баръакс, бо одитарин роху усул метавонад уро дар кадом самте, ки хоханд, хох куштор бошад, хох горат, хох танфуруши бошад, хох ватанфуруши, хох чиход боша два хох худкуши, бея гон мамоният истифода намоянд.
Агар аз нуктаи назаи дини Ислом гирем, Пайгамбари охирузамон (С) фармудааст: Аз гахвора то ба гур илм омуз. Бале. Илм омухтан, ин омухтани адабиётхост ва бехуда нест, мафхуми адабиёт ин ада бомухтан аст, ё ба ибораи дигар гуем, ки фармудаанд:
Кардам аз акл суоле, ки: Бигу имон чист,
Акл бар гуши дилам гуфт, ки: Имон адаб аст.

Ва ё:
Адаб точест аз нуури Илохи,
Бинех бар сар бирав хар чо ки хохи.

Албатта, Пешвои миллат имрузхо дар хар як чаласаву вохурихо бо ахли чамотчиги ва фаъолони минтакахои Точикистон таъкид ба амал меоранд, ки бобати таълиму тарбияи чавонон ва насли наврас диккати авалиндарача дода, онхоро ба омузиши илму маърифат, Ватандустиву Механпарасти хидоят намоянд. Хатто падарвор ба чавонон насихат мекунанд, ки тамоми имкониятхои худро бахри аз худ намудани забонхои хоричи, таквият бахшидани ихтироъкори дар байни насли наврас диккати махсус зохир карда шавад. Ба чавонони «кундзехни мо» боз чи лозим аст. Чунин Сарвари бохирад дар кадом мамлакат аст. Барои пешбурди зиндаги албатта, илму хунар ва касбомузи дар мадди авал меистад. Читарве, ки дар байни мардум мегуянд: Хунар дори маблаг дори. Хунар надори ру ба мухочират нех.
Чи раве, ки дар боло кайд карда шуд, яке аз омилхои асосии шомилшавии чавонон ба гуруххои ифротгарои ин надоштани саводи кофи ва илму хунар мебошад. Махз мубаллигони гуруххои тундрав аз ин гуна донишу малакаи чавонон истифода карда, онхоро ба сафхои худ шомил месозанд ва онхоро хамчун сипаср дар набардхои бемаъниву бемантик истифода мебранд. Дар натича чунин чавонони гумрохгаштаи точик ба халокат расида, дар дилу дидаи волидайнашон дог меоранд, ки ин гуна дог хеч гох аз чигари модар тоза намегардад.
Хулоса ин гуфтахоро бахри оне иброз доштам, ки мо волидон бояд тарбияро аз хонаи худ ба рох монда, фарзандонро дар касбомузи, илму хунар равона карда, ба ояндаи онхо хамчун фарзандони некном хидоятгар бошем.